Okolo 120 do 260 mln. Tak wiele plemników znajduje się w każdym mililitrze nasienia. Klasyczny wytrysk, medycznie mówiąc, to od dwóch do sześciu mililitrów nasienia, co odpowiada około 1200 mln plemników. Oczywiście, ilość plemników może się różnić w zależności od wielu czynników, takich jak nawodnienie, wiek i częstotliwość stosunków. Jednak ilość nasienia nie ma wpływu na płodność mężczyzny. Jak powstają plemniki? Co im zaszkadza? Porozmawiajmy o plemnikach, zarówno w kontekście niepłodności, jak i nie tylko.
Spis treści
Budowa plemników
Dojrzały plemnik składa się z główki i witki, która składa się z szyjki, wstążki, głównej części i końcowej. Budowa plemników ma duże znaczenie w kontekście niepłodności i badania morfologii plemników. Badane są kształt (regularna, owalna główka), wyraźność akrosomu (40% – 70%), grubość witki, rozstawienie względem główki i wiele innych czynników. Jeśli wynik badań nasienia jest nieprawidłowy, mówimy o teratozoospermii, co oznacza, że w nasieniu jest zbyt mało plemników o prawidłowej budowie. Do niedawna WHO wymagało minimum 14% plemników o prawidłowej budowie, obecnie wystarcza już 4%. Lekarz może omówić jak powinny wyglądać prawidłowo ukształtowane plemniki. Ich budowa ma znaczenie w walce o płodność. Produkcja plemników odbywa się w jądrach. Proces ich dojrzewania, zwany spermatogenezą, trwa 72 dni.
Żywotność plemników
Jak długo żyją plemniki? Od 5 minut do nawet 5 dni, wszystko zależy od warunków, w jakich się znajdują. Plemniki są bardzo delikatne, więc na zewnątrz (na prześcieradle, podłodze) przeżyją zaledwie kilkanaście minut. Natomiast w pochwie plemniki mogą przetrwać nawet 3-5 dni. Najlepsze warunki dla nich panują w czasie owulacji, kiedy w pochwie występuje środowisko zasadowe, a śluz wytwarzany przez szyjkę macicy ułatwia plemnkom dotarcie do jajeczka. Niestety, w nasieniu może znajdować się nawet prawie miliard plemników, ale wszystkie mogą być zbyt słabe, aby dotrzeć do jajeczka. Ten trudny etap dla plemników ma jednak sens, ponieważ tylko najmocniejszy dotrze do jajeczka, dając największe szanse na zdrową ciążę.
Co szkodzi plemnikom?
Na zewnątrz? Powietrze, niewłaściwa temperatura, detergenty. Co szkodzi plemnikom w pochwie? Kwasne środowisko, białe krwinki i czas. Plemniki nie lubią wysokich temperatur (dlatego znajdują się w mosznie na zewnątrz organizmu), ale lubią dobrą dietę (np. białko, witamina C, DHA, koenzym Q10) i umiarkowany ruch. Wpływ alkoholu na nasienie jest szeroko znany, dlatego starając się o ciążę, należy unikać używek, kawy i papierosów. Przegrzewanie jąder (np. przez gorące kąpiele), siedzący tryb życia, stres, brak snu i nadwaga również nie są korzystne dla plemników. Jakość plemników ma wpływ na ich żywotność, a co za tym idzie, na szanse na zapłodnienie.
Kiedy należy zbadać nasienie?
Badanie nasienia jest niezbędne w przypadku diagnozowania przyczyny niepłodności. Jeśli starasz się o dziecko od pewnego czasu (powyżej roku aktywnych prób) i test ciążowy nadal nie wykazuje dwóch kresek, konieczne jest podjęcie działań w celu zbadania sytuacji. Warto udać się do lekarza i kliniki niepłodności i przejść kilka podstawowych badań, dotyczy to zarówno przyszłego taty, jak i mamy.
Mini słownik problemów z nasieniem
- apermia – brak ejakulatu,
- astenozoospermia – nieprawidłowa ruchliwość plemników,
- azoospermia – brak plemników w ejakulacie,
- hipospermia – brak właściwej objętości ejakulatu,
- oligozoospermia – obniżona liczba plemników,
- seminogram/spermiogram – badanie nasienia,
- teratozoospermia – nieprawidłowa budowa plemników,
- MSOME-6600 – technika obserwacji budowy plemników,
- Test SCD – test wykrywający uszkodzenie DNA w plemnikach,
- Test HBA – test badający odsetek plemników zdolnych do zapłodnienia,
Plemniki w moczu – przyczyny
Pojakulacyjne badanie moczu (PEU) jest stosowane w leczeniu męskiej niepłodności i pozwala na zdiagnozowanie tzw. wytrysku wstecznego. Wykrycie plemników w moczu może wyjaśnić niewielką obecność nasienia podczas wytrysku. Plemniki w moczu pojawiają się, gdy nieprawidłowo funkcjonuje zwieracz wewnętrzny cewki moczowej, który blokuje dostęp nasienia do pęcherza. W rezultacie nasienie nie jest wypuszczane na zewnątrz (lub jest wypuszczane w małej ilości) podczas orgazmu, a resztki mieszają się z zawartością pęcherza – plemniki są obecne w moczu. Przyczyną mogą być m.in. cukrzyca, stosowanie niektórych leków i leczenie chorób gruczołu krokowego. Mężczyźni, u których stwierdzono niewielką objętość wytrysku (mniej niż 1 ml nasienia), ale nie ma u nich hipogonadyzmu, powinni rozważyć badanie poejakulacyjnego moczu.
Wiedza na temat produkcji, dojrzewania i żywotności plemników jest niezbędna, aby zwiększyć szanse na zajście w ciążę. Niestety, współczesny tryb życia wpływa na nasze możliwości poczęcia dziecka. Staranie się o powiększenie rodziny to dobry moment, aby przyjrzeć się swoim nawykom – ciąża jest wyjątkowym stanem, który wymaga bardzo higienicznego trybu życia, tak samo jak pojawienie się nowego członka rodziny. To wyzwanie, które wymaga świetnej kondycji od obojga rodziców, a później również dawania dobrego przykładu swoim dzieciom. Zdrowa dieta, regularna aktywność fizyczna, czas dla siebie na relaks i własne pasje – oto to, czego potrzebuje każdy człowiek. Zadbaj o to już teraz.
