Kiedy komponujemy codzienne menu dla starszych dzieci i dorosłych, powinniśmy kierować się zasadami zawartymi w Piramidzie Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej Instytutu Żywności i Żywienia. Dbałość o odpowiednie ilości i proporcje produktów oraz aktywność fizyczna są kluczowe dla zdrowia i dobrego samopoczucia. Ale czy piramida dotyczy również dzieci w pierwszych 1000 dniach ich życia?
#image.jpg
Spis treści
Czym jest piramida żywienia dla dzieci?
Piramida jest zgodna z aktualnym stanowiskiem Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) i uwzględnia najnowsze badania dotyczące wpływu żywienia na zdrowie człowieka. To graficzna reprezentacja proporcji różnych grup produktów spożywczych. Im wyższe piętro, tym mniejsza ilość i częstotliwość spożywania produktów z danej grupy. Na samym dole piramidy znajduje się aktywność fizyczna, a kolejne piętra to warzywa i owoce, produkty zbożowe, produkty mleczne, mięso, ryby, rośliny strączkowe i jaja, a na samej górze są tłuszcze. Najnowsza wersja piramidy, zaktualizowana w 2017 roku, uwzględnia również produkty, których należy unikać – takie jak cukier i sól.
Różne wersje piramidy
W celu ułatwienia komponowania zdrowej diety, dostępne są różne wersje piramidy, które nie zawierają na przykład produktów pochodzenia zwierzęcego. Powstały wegetariańska piramida żywieniowa(1), a nawet piramida wegańska(2). Wegetariańska piramida umieszcza na dole aktywność fizyczną, wodę, następnie owoce i warzywa, zboża i ziemniaki, produkty białkowe, orzechy i nasiona, oleje roślinne, produkty mleczne i jaja. Co ciekawe, na szczycie znajdują się przekąski, alkohol i słodycze.
Czy piramida gwarantuje zdrowie?
Przestrzeganie zaleceń piramidy jest ważne, ale nie wolno zapominać o tym, jak duże znaczenie dla zdrowia ma okres pierwszych 1000 dni życia dziecka. To w tym czasie kształtują się narządy, nawyki żywieniowe oraz metabolizm.
Pierwsze 3 lata życia dziecka są kluczowe dla jego zdrowia nie tylko obecnie, ale również w przyszłości. Niestety badania przeprowadzone przez Instytut Matki i Dziecka wykazują, że polskie dzieci nie są właściwie żywione. Należy na przykład unikać soli, a jednak aż 83% dzieci po roku życia dostaje nadmiar soli(3)! Ponadto aż 88% dzieci po roku życia otrzymuje zbyt mało warzyw w codziennej diecie. Niewłaściwe nawyki żywieniowe z dzieciństwa często prowadzą do problemów zdrowotnych w przyszłości, takich jak choroby cywilizacyjne. Dlatego ważne jest, aby już w czasie ciąży, podczas karmienia piersią, wprowadzania stałego pokarmu i po pierwszych urodzinach zapewnić odpowiednie i zrównoważone odżywianie – zarówno dla matki, jak i dla dziecka.
Wskazówki dla rodziców
Zalecenia dotyczące żywienia dzieci mają ten sam cel, co zalecenia dla dorosłych, opierające się na piramidzie – korzystny wpływ na zdrowie. Dla rodziców dzieci w wieku 1-3 lat graficznym odpowiednikiem piramidy jest Modelowy talerzyk żywieniowy, opracowany przez Instytut Matki i Dziecka. Przedstawia on udział poszczególnych produktów w ilościach porcji w codziennym menu dziecka. W przypadku żywienia zbiorowego dzieci brana jest pod uwagę Modelowa racja pokarmowa(4). Rodzice niemowląt powinni zapoznać się ze schematem żywienia niemowląt.
Zasady zdrowej diety dla dzieci
Menu powinno być odpowiednio skomponowane zarówno pod względem ilościowym, jak i jakościowym. Zbilansowany jadłospis to klucz do zdrowia zarówno dorosłych, jak i dzieci. Warto kierować się wskazówkami ekspertów w dziedzinie żywienia, tak aby społeczeństwo cieszyło się zdrowiem. Dorośli mogą korzystać z piramidy, a wskazówki dotyczące diety dzieci znajdą w poradnikach i na stronach edukacyjnych takich programów jak www.1000dni.pl.
- 1. Źródło: https://vebu.de/fitness-gesundheit/ernaehrungspyramide/
- 2. Messina V., Melina V., Mangels A.R., A new food guide for North American vegetarians, Canadian Journal of Dietetic Practice and Research: A Publication of Dietitians of Canada, 64(2), 2003, s. 82-86.
- 3. Raport z badania "Kompleksowa ocena sposobu żywienia dzieci w wieku od 5. do 36. miesiąca życia – badanie ogólnopolskie 2016 rok", Weker H., Socha P., wsp., Instytut Matki i Dziecka, Warszawa 2017.
- 4. Żywienie niemowląt i małych dzieci. Zasady postępowania w żywieniu zbiorowym, Instytut Matki i Dziecka, Warszawa, 2014.
