Mięśniaki macicy to łagodne guzy, które rozwijają się w macicy. Mogą występować na różnych miejscach w macicy:
- podsurowicówkowe – rosną na zewnętrznej ścianie macicy;
- śródściennne – rozwijają się w ścianie macicy;
- podśluzówkowe – powstają tuż pod powierzchnią błony śluzowej wyściełającej macicę;
- uszypułowane – guzy, które są połączone z mięśniami macicy za pomocą tkanki łącznej.
Wszystkie te mięśniaki mają podobną budowę, ale różnią się objawami zależnie od swojego rozmiaru i położenia.
Zazwyczaj mięśniaki występują w większej ilości, mogą mieć różne rozmiary i kształt kulisty. Nie zagrażają one okolicznym tkankom ani nie mają zdolności do przerzutów. Tempo ich wzrostu jest różne – mogą rosnąć powoli przez całe życie lub pojawić się nagle po szybkim wzroście w ciągu roku. Zwykle przestają rosnąć po menopauzie, a nawet mogą się rozpadać i wapnieć. Wydaje się, że hormony żeńskie mają związek z powstawaniem mięśniaków macicy. Według statystyk, mięśniaki te występują u 25-40% kobiet w wieku rozrodczym.
Spis treści
Objawy mięśniaków
- długotrwałe, obfite i bolesne miesiączki
- bóle w podbrzuszu
- uczucie parcia na mocz lub zaparcia spowodowane uciskiem guza na pęcherz moczowy lub odbytnicę
- bóle kręgosłupa w odcinku lędźwiowym
- bóle podczas współżycia
- trudności w zajściu w ciążę lub donoszeniu ciąży
Mięśniaki mogą także powodować stan zapalny, co można potwierdzić badaniami laboratoryjnymi, takimi jak wzrost liczby leukocytów, OB i CRP. Małe mięśniaki zazwyczaj nie dają objawów, nawet jeśli są obecne w dużych ilościach.
Przyczyny mięśniaków macicy
Nieznane są dokładne przyczyny powstawania mięśniaków. Wiadomo jednak, że istnieje powiązanie między ich rozwojem a stężeniem żeńskich hormonów płciowych oraz wrażliwością na te hormony. Stwierdzono również wpływ progesteronu na mięśniaki, ponieważ w ich strukturze znajduje się wiele receptorów progesteronowych. Czynnikiem ryzyka powstawania mięśniaków jest brak dzieci oraz otyłość, która zwiększa produkcję estrogenów.
Rozpoznanie mięśniaków macicy
Lekarz stawiający diagnozę mięśniaków opiera się na objawach, badaniu ginekologicznym i badaniu ultrasonograficznym przezpochwowym. W niektórych przypadkach wykorzystuje się również histeroskopię, czyli badanie wizualne wnętrza macicy za pomocą kamery. Najbardziej skutecznymi badaniami diagnostycznymi, umożliwiającymi wykrycie mięśniaków, są tomografia komputerowa oraz rezonans magnetyczny.
Leczenie mięśniaków macicy
Mięśniaki można leczyć różnymi metodami – zarówno zachowawczo, jak i operacyjnie. W przypadku leczenia zachowawczego możliwe jest zastosowanie embolizacji tętnic macicznych, czyli celowego zatkania tętnic krwionośnych prowadzących do macicy. Można także stosować leki doustne, które zmniejszają rozmiar mięśniaków i łagodzą objawy. Niestety, obie metody często wiążą się z nawrotami lub wymagają bardziej skutecznego leczenia.
Najbardziej skuteczną formą terapii jest leczenie operacyjne. Polega ono na usunięciu guza z mięśnia macicy lub całkowitym usunięciu macicy. Mięśniaki położone podśluzówkowo lub śródściennie można usuwać podczas histeroskopii. Dokładne rozpoznanie rozmiaru, położenia i liczby mięśniaków warunkuje sposób operacji – laparoskopowy (małoinwazyjny) lub otwarty (tradycyjny). Decyzja o usunięciu całej macicy lub tylko guza zależy od wieku pacjentki, rozmiaru mięśniaków, nasilenia objawów oraz planów dotyczących posiadania dzieci. Jeśli pacjentka planuje kolejne ciąże, usunięcie mięśniaków z macicy jest najskuteczniejszym rozwiązaniem.
Mięśniaki macicy a ciąża
W czasie ciąży mięśniaki macicy mogą się powiększać, ale niekoniecznie prowadzi to do powikłań. Zazwyczaj nie przeszkadzają one w rozwoju dziecka, ale wymagają regularnych wizyt kontrolnych u lekarza w celu monitorowania ich rozmiaru i położenia.
Największym ryzykiem dla dziecka są mięśniaki podśluzówkowe, które znajdują się blisko wnętrza macicy. Mogą one rosnąć w kierunku jamy macicy, zaburzając jej kształt i ograniczając przestrzeń dla płodu, co może prowadzić do opóźnienia wzrostu wewnątrzmacicznego. Mogą również wpływać na skurcze mięśnia macicy, co może prowadzić do poronienia lub przedwczesnego porodu. Mięśniaki śródściennie i podsurowicówkowe rzadziej powodują problemy w ciąży, ale częściej mogą uciskać na jelito grube lub odbytnicę, powodując problemy z wypróżnianiem i zaparciami.
Mięśniaki macicy a poród
W przypadku występowania:
- dużych mięśniaków
- mięśniaków nisko położonych, blisko ujścia wewnętrznego
- uszypułowanych mięśniaków, które blokują drogę urodzeniową
zaleca się wykonanie cięcia cesarskiego. Jest to bezpieczniejsza metoda niż nagłe decyzje o cesarskim cięciu podczas porodu, które mogą zwiększać ryzyko niedotlenienia dziecka. Zwykle po 6 tygodniach od porodu można usunąć przeszkadzające mięśniaki. Warto jednak pamiętać, że choć mięśniaki zmniejszają swoje rozmiary po urodzeniu dziecka, to usunięcie ich operacyjne jest najbardziej zalecanym rozwiązaniem, jeśli pacjentka planuje kolejne ciąże.
