Oksytocyna to hormon wydzielany przez przysadkę mózgową, która jest częścią układu nerwowego. Moje główne zadanie to stymulowanie skurczów macicy podczas porodu. Wiemy, kiedy trwa ciąża, a kiedy to już poród? Kiedy jesteśmy w ciąży, nasz organizm produkuje większą ilość progesteronu, żeńskiego hormonu płciowego. Wzrost poziomu progesteronu tworzy tzw. blokadę progesteronu, która chroni macicę przed działaniem oksytocyny, co jest niezbędne do utrzymania ciąży.
Oksytocyna jest również wydzielana po porodzie podczas karmienia piersią. Stymuluje ją drażnienie brodawek sutkowych przez Twoje dziecko podczas ssania. Po porodzie oksytocyna powoduje skurcze połogowe, które zmniejszają krwawienie z miejsca łożyskowego i przyspieszają zwijanie się macicy (czyli jej powrót do rozmiaru sprzed ciąży).
Obecnie oksytocyna jest używana podczas wielu procedur medycznych, o których tu opowiemy.
Spis treści
Kiedy stosuje się oksytocynę?
- Wywołanie lub przyspieszenie porodu – na przykład w przypadku ciąży po terminie lub osłabionych skurczów podczas porodu;
- Kontrola krwawienia poporodowego lub w przypadku atonii macicy – oksytocyna zapobiega nadmiernemu krwawieniu poprzez wywołanie skurczów;
- Test oksytocynowy – używany do oceny wydolności łożyska (czyli sprawdzenia, czy prawidłowo funkcjonuje), obecnie rzadko stosowany;
- Leczenie wspomagające niedokonane poronienie.
Wywoływanie porodu oksytocyną
Zdarzają się sytuacje, w których konieczne jest "sztuczne" wywołanie porodu poprzez podanie oksytocyny. Dotyczy to między innymi ciąży po terminie i przedwczesnego odpływu płynu owodniowego. Jednak indukcja porodu nie zawsze kończy się narodzinami.
Jak przebiega indukcja porodu?
Indukcja porodu oksytocyną zazwyczaj odbywa się w bloku porodowym. Początkowe etapy indukcji mogą odbywać się na sali wieloosobowej, a po skróceniu i rozwieraniu szyjki macicy pacjentka jest przenoszona na salę jednoosobową. Zależnie od szpitala, pacjentka może być na czczo lub po posiłku, ale zawsze może pić wodę. Następnie podaje się oksytocynę w postaci kroplówki. Nie jest to jednak zwykła kroplówka. Dawkę oksytocyny dostosowuje się indywidualnie dla każdej pacjentki za pomocą specjalnej pompy infuzyjnej. Czas trwania indukcji (która nie kończy się porodem) wynosi około 6 godzin.
Działanie oksytocyny
Podczas indukcji pacjentki mogą reagować na oksytocynę w różny sposób i nie zawsze indukcja kończy się sukcesem (porodem). Istnieją pacjentki, które źle reagują na oksytocynę, odczuwają bardzo bolesne skurcze, ale szyjka macicy się nie rozwiera. Z drugiej strony są również kobiety, które nie odczuwają żadnych skurczów po podłączeniu oksytocyny. Trzecia grupa pacjentek ma umiarkowane skurcze podczas podawania oksytocyny, ale po odłączeniu kroplówki skurcze ustają. Dlatego indukcja porodu nie zawsze oznacza narodziny dziecka.
Najbardziej optymalna sytuacja występuje, gdy podczas indukcji porodu oksytocyną pojawiają się skurcze, które prowadzą do rozwarcia szyjki macicy i utrzymują się po odłączeniu kroplówki. Wówczas indukcja kończy się narodzinami.
Jeśli indukcja się nie powiedzie, można ją powtórzyć po kilku dniach. Zazwyczaj odbywa się to po 2-3 dniach.
Stymulacja porodu oksytocyną
Stymulacja porodu oksytocyną oznacza, że poród rozpoczął się naturalnie, a oksytocyna ma jedynie wspomagać skurcze. Stymulację porodu oksytocyną stosuje się w przypadku osłabienia skurczów porodowych. Podobnie jak w przypadku indukcji, podaje się kroplówkę z oksytocyną. Kroplówka pozostaje podłączona, dopóki nie osiągnie celu, czyli wywołania lub zwiększenia częstości skurczów, a następnie jest odłączana. Czasami kontynuuje się stopniowe podawanie oksytocyny, jeśli skurcze ponownie osłabną lub częstość ich występowania (długie przerwy między skurczami) uniemożliwi postęp porodu.
Rola oksytocyny w trzecim okresie porodu
Trzeci okres porodu to czas oddzielenia łożyska. W przypadku aktywnego prowadzenia trzeciego okresu porodu stosuje się oksytocynę. Celem podawania oksytocyny jest przyspieszenie oddzielenia łożyska i zmniejszenie poporodowego krwawienia. W przeciwieństwie do poprzednich metod podawania, korzysta się zwykle ze strzykawki, co sprawia, że pacjentka może nawet nie zauważyć, że otrzymała oksytocynę.
Czy oksytocyna ma skutki uboczne?
Stosowanie oksytocyny często wywołuje niezadowolenie i wiele pytań u pacjentek. Wynika to z samego działania oksytocyny – powoduje silne skurcze. U kobiet, które otrzymują oksytocynę, skurcze bywają o wiele bardziej bolesne. Również przerwy między skurczami są krótsze, co zmniejsza czas na relaks. Dlatego warto już w ciąży nauczyć się technik, które pomogą Ci się zrelaksować w takiej sytuacji, a także podczas porodu.
Przeciwwskazania do stosowania oksytocyny
- Przodujące łożysko;
- Nieprawidłowe położenie płodu (skośne lub poprzeczne);
- Nieprawidłowa budowa miednicy matki – tzw. dysproporcja główkowo-miednicowa;
- Przodowanie lub wypadnięcie pępowiny.
- Nadwrażliwość na oksytocynę;
- Stan wzmożonego napięcia macicy;
- Zagrażające pęknięcie macicy;
- Zaburzenia sercowo-naczyniowe.
Skutki uboczne stosowania oksytocyny
- Wzmożone napięcie macicy – uczucie ciągłego skurczu, który nie ustępuje nawet na chwilę;
- Pęknięcie macicy;
- Doraźna arytmia (zaburzenie rytmu serca) u dziecka.
Oksytocyna jest często stosowana w szpitalach ginekologiczno-położniczych. Jeśli nie rozumiesz, dlaczego jest stosowana u Ciebie lub chcesz poznać szczegóły związane z tą decyzją, warto zapytać lekarza o powody jej zastosowania. Jako pacjentka masz prawo poznać powody każdej decyzji dotyczącej Ciebie. Dlatego nie bój się pytać i pamiętaj, że oksytocyna może działać na Ciebie inaczej niż na Twoje koleżanki.
Oksytocyna jest często stosowana w szpitalach ginekologiczno-położniczych. Jeśli nie rozumiesz, dlaczego jest stosowana u Ciebie lub chcesz poznać szczegóły związane z tą decyzją, warto zapytać lekarza o powody jej zastosowania. Jako pacjentka masz prawo poznać powody każdej decyzji dotyczącej Ciebie. Dlatego nie bój się pytać i pamiętaj, że oksytocyna może działać na Ciebie inaczej niż na Twoje koleżanki.
