Czy duży spadek gęstości kości podczas ciąży i karmienia piersią może wpływać na większe ryzyko zachorowania na osteoporozę po menopauzie? Jak często występuje osteoporoza w ciąży i kto jest na nią narażony?
Osteoporoza: co to za choroba?
Osteoporoza to jedna z głównych przyczyn zgonów, zaraz po chorobach układu krążenia i nowotworach. Szacuje się, że co druga kobieta i co piąty mężczyzna powyżej 50 roku życia doznaje przynajmniej jednego złamania związane z osteoporozą. Osteoporoza polega na "za mało kości w kościach", co prowadzi do osłabienia i zwiększonej łamliwości kości.
Wyróżnia się osteoporozę miejscową, która dotyczy wybranych części kości unieruchomionych w gipsie lub z oznakami zapalenia, oraz osteoporozę uogólnioną, która objawia się na całym układzie kostnym.
Osteoporoza występuje najczęściej jako wynik procesu starzenia się organizmu, ale może mieć także inne przyczyny, takie jak uboga dieta, brak aktywności fizycznej, palenie papierosów, picie alkoholu, niektóre leki, zaburzenia hormonalne, zaburzenia tarczycy i szczupła budowa ciała.
Osteoporoza a ciąża
Gęstość mineralna kości (BMD, bone mineral density) jest kluczowym czynnikiem wpływającym na ich wytrzymałość. Spadek BMD o 10% podwaja ryzyko złamania kości, choć inne czynniki, takie jak przyjmowane leki i budowa ciała, również mają wpływ na ryzyko złamań. Podczas ciąży i karmienia piersią dochodzi do obniżenia BMD z powodu zmian hormonalnych i wpływu na gospodarkę wapniową organizmu kobiety.
W ciągu pierwszej połowy ciąży płód pobiera około 50 mg wapnia dziennie, a w ostatnim trymestrze jest to już 330 mg dziennie. W sumie w czasie ciąży płód otrzymuje od 25 do 30 g wapnia, co stanowi 2-3% masy wapnia w organizmie matki. Organizm matki dostosowuje się do tych zmian, zwiększając wchłanianie wapnia w jelitach i zatrzymując go w nerkach. Jednak większość źródeł podaje, że matczyne BMD spada średnio o 5% w trakcie ciąży.
Karmienie piersią również ma wpływ na gospodarkę wapniową. Podczas 3-6 miesięcy karmienia matka przekazuje więcej wapnia w mleku niż w ciągu całej ciąży, co prowadzi do dalszego spadku BMD. Powrót do wartości sprzed ciąży następuje dopiero po 6-18 miesiącach od zakończenia karmienia piersią.
Mimo znaczącego spadku BMD w ciąży i podczas karmienia piersią nie ma jednoznacznych dowodów na związek między liczbą ciąż i osteoporozą po menopauzie. Osteoporoza związana z ciążą i karmieniem piersią występuje stosunkowo rzadko, ale może dotykać szczupłe kobiety. Warto jednak pamiętać, że ostatecznym wpływem na ryzyko osteoporozy jest wiek, a nie liczba ciąż i urodzonych dzieci.
Osteoporoza: objawy, dieta i aktywność fizyczna
Osteoporoza może prowadzić do bólu pleców, kręgosłupa i brzucha oraz obniżenia wzrostu. Jednak na początku choroba często nie daje żadnych objawów. W celu zapobiegania osteoporozie, dieta powinna być bogata w wapń, magnez, witaminę D i K. Ważne jest również utrzymywanie aktywności fizycznej, która pomaga w budowaniu i utrzymaniu masy kostnej.
Źródła:
- "Ciąża, laktacja a gęstość mineralna kości" Dytfeld Joanna, Horst-Sikorska Wanda
- "Osteoporoza. Postępowanie profilaktyczne, diagnostyczne i lecznicze. Wytyczne dla lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej"
- Polska Grupa Robocza International University Family Medicine Club, Krzysztof Buczkowski, Sławomir Chlabicz, Wanda Horst-Sikorska, Andrzej Jaroszyński, Janusz Siebert, Marek Tałałaj, Magdalena Ignaszak-Szczepaniak, Przemysław Kardas
- "Osteoporoza jako problem społeczny – patogeneza, objawy i czynniki ryzyka osteoporozy pomenopauzalnej" Mariola Janiszewska, Teresa Kulik, Małgorzata Dziedzic, Dorota Żołnierczuk-Kieliszek, Agnieszka Barańska, Katedra Zdrowia Publicznego, Uniwersytet Medyczny w Lublinie
- "Osteoporoza – diagnostyka i terapia u osób starszych" Ewa Marcinowska-Suchowierska, Edward Czerwiński, Janusz Badurski, Magdalena Walicka, Marek Tałałaj
