Płonica, zwana również szkarlatyną, to poważna choroba wieku dziecięcego, wywoływana przez bakterię paciorkowca, tę samą, która powoduje anginę. Jej objawy są charakterystyczne, choć czasem mylone z innymi chorobami, co opóźnia podjęcie odpowiedniego leczenia antybiotykami. Leczenie płonicy jest konieczne ze względu na poważne powikłania, jakie może wywołać.
Płonica – choroba zakaźna, najczęściej występująca u dzieci, ale również u dorosłych. Przyczynia się do niej zakażenie Streptococcus pyogenes, tą samą bakterią, która powoduje anginę ropną. Rozprzestrzenia się głównie drogą kropelkową i przez kontakt z nosicielami, choć objawy pojawiają się dopiero po około 5 dniach od zakażenia. Dlatego częste są epidemie w przedszkolach i szkołach.
Jak można się zarazić płonicą? Przede wszystkim drogą kropelkową od osób z aktywną chorobą (szkarlatyną lub anginą) lub od nosicieli tej bakterii. W przypadku dzieci zarażanie najczęściej następuje przez bezpośredni kontakt z chorym lub przez dotykanie wspólnych przedmiotów, jak kubek czy sztućce. Dzieci, które mają problemy z migdałkami lub niewielkie uszkodzenia skóry, są szczególnie narażone na zakażenie. Osoby z rozpoznaną szkarlatyną są zaraźliwe już na 24 godziny przed pojawieniem się objawów i mogą zarażać nawet do 2 tygodni po ich ustąpieniu. Często nawracająca szkarlatyna jest możliwa, nie daje ona trwałej odporności. Najbardziej narażone na nawroty są osoby mające kontakt z bezobjawowymi nosicielami paciorkowca.
Spis treści
Płonica – objawy
- Wysypka – pojawia się około 24 godziny po pierwszych objawach, jest drobna, czerwona i swędząca. Najpierw pojawia się w pachwinach, na pośladkach, brzuchu i klatce piersiowej, a później na kończynach dolnych.
- Trójkąt Fiłatowa – rumień obejmuje głównie policzki i czoło, tworząc charakterystyczny, blady trójkąt w okolicach nosa i ust.
- Malinowy język – na początku pokryty białym nalotem, po kilku dniach nabiera intensywnie czerwonego, malinowego koloru, co jest ważnym objawem płonicy.
- Linie Pastii – pojawiają się w wyniku pęknięcia drobnych naczyń krwionośnych w fałdach skórnych, tworząc charakterystyczne, czerwone linie.
Po zastosowaniu odpowiedniego leczenia i ustąpieniu objawów, skóra zaczyna się łuszczyć, przede wszystkim w obrębie twarzy i tułowia, a potem na stopach i dłoniach.
Płonica u dzieci – objawy
Ostatnio objawy płonicy u dzieci mogą sugerować inne choroby, co utrudnia postawienie prawidłowej diagnozy. Początkowe objawy, takie jak bóle brzucha, wymioty i biegunka, często mylone są z zatruciem czy zakażeniem rotawirusowym, a nie paciorkowcem. Dopiero po pojawieniu się wysypki i przeprowadzeniu odpowiednich badań (morfologia krwi, ASO, wymaz z gardła) można potwierdzić rozpoznanie płonicy. Szczególnie niebezpieczna dla niemowląt jest płonica ze względu na ryzyko odwodnienia wywołane początkowymi, mało charakterystycznymi objawami.
Płonica u dorosłych – objawy
Płonica u dorosłych występuje znacznie rzadziej niż u dzieci, co często prowadzi do błędnej diagnozy. Podobnie jak u małych dzieci, początkowe objawy szkarlatyny u dorosłych często przypominają typowe objawy grypy żołądkowej. Często mylona jest również z anginą ropną. Nawet pojawienie się wysypki w przypadku dorosłych nie ułatwia postawienia diagnozy. Krostki przypominają pęcherze i wywołują podejrzenie reakcji alergicznej, a nie infekcji bakteryjnej. Ze względu na toksyczny przebieg szkarlatyny u dorosłych, leczenie może wymagać hospitalizacji, zwłaszcza jeśli towarzyszą mu utrata przytomności czy powiększenie wątroby i śledziony.
Angina a płonica
Angina ropna i szkarlatyna są wywoływane przez tę samą bakterię, Streptococcus pyogenes, dlatego początkowo objawy mogą być podobne. Oba schorzenia charakteryzują się wysoką gorączką, bólem i zaczerwienieniem gardła oraz ropnymi nalotami na migdałkach. Charakterystyczna wysypka, przypominająca podrażnienie szczotką, jest jednak obecna tylko w przypadku płonicy. Różnice występują również w obszarze twarzy (rumień) i na języku, którego kolor zmienia się z białego na intensywnie malinowy w przypadku płonicy.
Płonica – leczenie
- penicyliny,
- cefalosporyny,
- erytromycyna – w przypadku uczulenia na penicyliny i cefalosporyny.
Leczenie zwykle trwa od 10 do 14 dni i należy je kontynuować nawet po ustąpieniu objawów. Należy dokładnie przestrzegać dawek i godzin podawania leków. Osoba chora powinna pozostawać w łóżku przynajmniej do ustąpienia wysypki i bólu gardła. Zaleca się spożywanie płynnej diety i picie dużej ilości wody, aby nie podrażniać bolesnego gardła. Leczenie bez antybiotyku może prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych.
Płonica – powikłania
- powiększenie wątroby i śledziony,
- zapalenie serca z zajęciem zastawek,
- ropne zapalenie węzłów chłonnych,
- zapalenie ucha środkowego,
- uszkodzenie nerek,
- angina Ludwiga (zakaźne zapalenie tkanki łącznej w obrębie jamy ustnej),
- paciorkowcowe zapalenie stawów,
- gorączka reumatyczna.
W skrajnych przypadkach może dojść nawet do sepsy, czyli zakażenia krwi, które stanowi bezpośrednie zagrożenie życia. Po około miesiącu po zakończeniu leczenia zalecane są badania kontrolne, takie jak CRP, ASO i morfologia krwi.
Płonica – profilaktyka
Po przechorowaniu płonicy nie występuje trwała odporność. Profilaktyka polega przede wszystkim na izolacji chorej osoby w okresie zakaźnym. Szczególnie istotne jest to dla dzieci, które nie powinny wracać do przedszkola lub szkoły, dopóki nie zakończą leczenia antybiotykami i nie ustąpią objawy choroby. Szczepionka przeciwko płonicy nie jest obecnie dostępna z powodu niskiej skuteczności.
Płonica a ciąża
Płonica w czasie ciąży jest stosunkowo rzadka. Najczęściej dochodzi do zakażenia, gdy w domu jest dziecko chore na płonicę lub anginę ropną. Na szczęście płonica nie stanowi zagrożenia dla ciąży i nie ma ryzyka zakażenia płodu.
Zdjęcie główne: Wikipedia
Zdjęcie główne: Wikipedia
