Nie ma nic lepszego niż sałatka z letnich warzyw w zimowy dzień albo sok z malin dodawany do herbaty w mroźne popołudnie. Aby cieszyć się swoimi własnymi przetworami, warto poznać różne techniki pasteryzacji. Sprawdź, jak pasteryzować w piekarniku, zmywarce i tradycyjnie w garnku z wodą.
Spis treści
Czym jest pasteryzacja (inaczej "wekowanie")?
Pasteryzacja to proces polegający na podgrzewaniu surowców w temperaturze do 100 stopni Celsjusza. W domowych warunkach najczęściej używa się temperatury od 65 do 85 stopni, ponieważ w tych temperaturach drobnoustroje i ich przetrwalniki są niszczone, a wartości odżywcze przetworów są zachowane.
- niski (długotrwały) – trwa około 20-30 minut w temperaturze 63-65 stopni Celsjusza
- natychmiastowy – podgrzewa się produkt do temperatury 85-90 stopni, a następnie natychmiast chłodzi
- wysoki – przeprowadza się go w temperaturze od 85 do 100 stopni Celsjusza. Może trwać od 15 sekund do kilkudziesięciu minut.
Pasteryzacja w domu najczęściej stosuje się do przechowywania żywności kwasowej (sałatki, ogórki kiszone, kapusta kiszona), płynnej (soki owocowe, przeciery) i półpłynnej (dżemy, konfitury). Do tego celu można używać garnka z gorącą wodą, piekarnika lub zmywarki. Ważne jest wybieranie szklanych słoików, które są wyparzone i świeże, a także świeżych zakrętek. Należy unikać korzystania z zakrętek z rdzą.
Nazwa "wekowanie" jest stosowana jako potoczne określenie na proces pasteryzacji. Dlatego wielu ludzi poszukuje informacji na temat wekowania w zmywarce, a nie pasteryzacji.
Pasteryzacja w zmywarce
Pasteryzacja słoików w zmywarce nadal nie jest popularna, ale wielu ludzi poleca ją jako wygodny i bezpieczny sposób na przygotowanie przetworów. Aby pasteryzować słoiki w zmywarce, wystarczy umieścić napełnione przetworami słoiki w odwrotnym położeniu w pustej zmywarce. Następnie wybrać program z wysoką temperaturą (około 70 stopni Celsjusza) i uruchomić zmywarkę bez detergentów. Należy pamiętać, że nie można równocześnie myć naczyń podczas pasteryzacji w zmywarce. Przygotowanie słoików w zmywarce ma też tę zaletę, że nie trzeba ich pilnować, czy woda nie zaczyna wrzeć, co jest szczególnie ważne dla rodziców małych dzieci. To skuteczna i łatwa metoda pasteryzacji. Należy jednak pamiętać, że niektóre modele zmywarek nie osiągają wystarczająco wysokiej temperatury (powyżej 60 stopni Celsjusza), więc pasteryzacja może się nie powieść.
Pasteryzacja w piekarniku
Pasteryzacja w piekarniku to popularna i wygodna metoda pasteryzacji, znana również jako pasteryzacja na sucho. Słoiki, w których będziemy pasteryzować, należy wcześniej odpowiednio przygotować, tak jak przy innych metodach pasteryzacji. Piekarnik może przyspieszyć proces sterylizacji i schłodzenia słoików.
Pasteryzacja na sucho w piekarniku jest zazwyczaj wykonywana przy użyciu termoobiegu, ustawionego na 130 stopni Celsjusza. Wypełnione słoiki należy umieścić w chłodnym piekarniku, równomiernie rozłożyć na blasze wyłożonej papierem do pieczenia. Słoiki powinny być zakręcone do góry i nie powinny się stykać ze sobą. Należy je dokręcić lekko, ale nie zbyt mocno. Pasteryzacja na sucho w piekarniku trwa około 30-40 minut, po czym należy wyłączyć termoobieg i uchylić drzwiczki piekarnika. Po lekkim ostygnięciu słoiki można obrócić do dołu, ale nie jest to konieczne. Niektórzy uważają, że obrócenie słoików pomaga w lepszym "zasysaniu". Po całkowitym ostygnięciu przetworów można je przechowywać. Zaletą tej metody jest to, że jest dość łatwa i bezobsługowa. Jednak należy uważać, aby nie poparzyć się podczas pasteryzacji. Ważne jest również, aby słoiki odpowiednio ostygły, ponieważ mogą długo trzymać ciepło.
Pasteryzacja słoików w garnku
Pasteryzacja słoików w garnku to najstarsza metoda pasteryzacji, stosowana prawdopodobnie w każdym domu od czasu do czasu. Do pasteryzacji w garnku potrzebny jest duży garnek i małe ręczniki, które będą chronić słoiki przed stukaniem o siebie podczas gotowania. Niektórzy używają również specjalnych wkładów, które zapobiegają "skakaniu" słoików podczas gotowania.
Obwiązane ręcznikami słoiki należy umieścić w garnku zakrętkami do góry, a następnie zalać wodą tak, aby była 2 cm niżej niż nakrętki. Następnie doprowadź wodę do wrzenia i gotuj na małym ogniu przez 30-40 minut. Po tym czasie wyjmij słoiki, odwróć je zakrętkami do dołu i poczekaj, aż ostygną. Widoczne wypukłości na zakrętkach wskazują, że proces pasteryzacji został zakończony.
Pasteryzacja w garnku trwa dłużej niż w innych metodach i wymaga więcej uwagi (sprawdzanie wody, obwinięcie słoików, suszenie ręczników). W porównaniu do pasteryzacji na sucho i w zmywarce jest mniej efektywna, ponieważ można zmieścić mniej słoików. Jest to jednak pewna i sprawdzona metoda, szczególnie przy małych ilościach przetworów.
Pytania i odpowiedzi dotyczące pasteryzacji
Czy po pasteryzacji należy odwracać słoiki?
Nie jest to konieczne, ale można to zrobić dla większego bezpieczeństwa. Jeśli pasteryzacja została przeprowadzona prawidłowo i słoiki zostały odpowiednio przygotowane, to zazwyczaj zawartość nie spleśnie. Jeśli jednak słoiki mają wysoką zawartość cukru, tak jak dżemy czy konfitury, odwracanie ich nie jest konieczne.
Ile trwa pasteryzacja w piekarniku?
Pasteryzacja w piekarniku zazwyczaj trwa 30-40 minut. Po tym czasie warto zostawić słoiki w uchylonym piekarniku na około 1-2 godziny, aby się ostygły. Należy uważać, aby się nie poparzyć, ponieważ duże słoiki mogą długo utrzymywać ciepło.
Na jaką temperaturę ustawić piekarnik do pasteryzacji?
W piekarnikach z termoobiegiem dobrze sprawdza się temperatura 130 stopni Celsjusza przez 30-40 minut. Czas ten liczony jest od momentu osiągnięcia ustawionej temperatury. Słoiki umieszcza się w zimnym piekarniku, aby równomiernie się rozgrzewały i ryzyko ich pęknięcia było mniejsze.
Jakie słoiki można używać do pasteryzacji?
Wybór słoików zależy od metody pasteryzacji. Słoiki typu Wek (z gumowym uszczelką) nie nadają się do pasteryzacji w piekarniku, ponieważ gumka może się skurczyć w wysokiej temperaturze i słoiki nie będą szczelnie zamknięte. Słoiki odkręcane (Twist Off) są najbardziej uniwersalne i tanie. Mogą być wielokrotnie używane i poddawane recyklingowi. Do soków owocowych dobrze nadają się butelki z zakrętkami Twist Off.
- "Przetwory domowe" Tadeusz Cymer, 2017, reprint wydania pierwszego z 1970 roku.
- "Batch. Ponad 200 przepisów i porad dla kuchni" Joel Maccharles, Dana Harrison, Wydawnictwo Otwarte, 2017.
