Kiedy zostaje wydany wyrok rozwodowy, współwłasność majątkowa zostaje zakończona, a byli małżonkowie przestają dziedziczyć po sobie. Istnieje kilka sposobów na podział majątku po rozwodzie – może być uwzględniony w wyroku rozwodowym albo wymagać oddzielnego postępowania.
Kiedy planujemy rozwód, musimy pamiętać, że ustalenie winy za rozpad małżeństwa nie wpływa na podział majątku – zauważa ekspert od prawa rodzinnego mec. Dawid Pietrzak z kancelarii DAP B&L. W związku z tym, gdy decydujemy się na rozwód z winy drugiego małżonka, musimy mieć na uwadze, że takie orzeczenie nie przyniesie nam większego udziału w majątku wspólnym. Inna kwestia to prawo do alimentów dla niewinnego małżonka. Są one niezależne od posiadania dzieci.
Ile czasu trwa podział majątku po rozwodzie? Co wchodzi w skład majątku wspólnego, a co nie? Sprawdźmy!
Spis treści
Podział majątku po rozwodzie
Podział majątku po rozwodzie może być uwzględniony w wyroku rozwodowym, jeśli jeden z małżonków wystąpi z takim wnioskiem i postępowanie dowodowe oraz brak zgody drugiego małżonka nie opóźni sprawy. Jeśli eks-małżonkowie są w sporze lub z innych powodów sąd nie uwzględni podziału w wyroku rozwodowym, przeprowadzone zostanie oddzielne postępowanie.
- majątek wspólny
- majątek osobisty żony
- majątek osobisty męża.
Majątek osobisty żony i męża to to, co zgromadzili przed ślubem oraz to, co otrzymali w formie darowizny lub spadku w trakcie małżeństwa. To, co zarabiają i nabywają po ślubie, wchodzi w skład majątku wspólnego, chyba że ustalą inaczej umową przedmałżeńską. Przy założeniu, że udziały w majątku wspólnym są równe. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy jeden małżonek zarabia znacznie więcej niż drugi. W takim przypadku można zastosować art. 43 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, który pozwala na inne ustalenie udziałów na wniosek jednego z małżonków. Przy ocenie wkładu małżonków w powstanie majątku sąd uwzględnia również pracę przy wychowywaniu dzieci i prowadzeniu gospodarstwa domowego.
W praktyce podział majątku wspólnego małżonków niezrównoważony pod względem finansowym jest wyjątkowy i wymaga szczególnych okoliczności – zauważa mec. Dawid Pietrzak z kancelarii DAP B&L – Szczególne okoliczności oznaczają nie tylko dużą dysproporcję w wysokości dochodów, ale także naganną postawę drugiego małżonka w życiu rodzinnym. Nie wystarczy więc udowodnić, że jeden małżonek zarabiał duże pieniądze, a drugi nie pracował. Jeśli drugi małżonek aktywnie zajmował się domem i dziećmi, sąd nie znajdzie podstaw do ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym. Jeśli jednak małżonek niepracujący zaniedbywał obowiązki domowe z powodu choroby alkoholowej, sąd może ustalić nierówne udziały małżonków w majątku wspólnym. Jednak sam fakt choroby alkoholowej nie wystarczy do ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, jeśli małżonek będący w takiej sytuacji zarabiał lub aktywnie współpracował przy prowadzeniu działalności gospodarczej przez drugiego małżonka. Warto zauważyć, że firma prowadzona tylko przez jednego małżonka stanowi wspólność majątkową i jej wartość jest elementem rozliczeń między małżonkami.
Zgodnie z art. 43 § 1 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Kolejne paragrafy tego artykułu zawierają dodatkowe postanowienia dotyczące tego tematu:
§ 2. Jednak z ważnych powodów każdy małżonek może żądać ustalenia udziałów w majątku wspólnym z uwzględnieniem wkładu w jego powstanie. Spadkobiercy małżonka mogą wystąpić z takim żądaniem tylko w przypadku, gdy spadkodawca wytoczył sprawę o unieważnienie małżeństwa albo rozwód albo złożył wniosek o separację.
§ 3. Przy ocenie, w jakim stopniu każdy małżonek przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się również pracę przy wychowaniu dzieci i prowadzeniu gospodarstwa domowego.
Majątek wspólny po rozwodzie obejmuje wszystkie aktywa posiadane w chwili ogłoszenia wyroku. Oznacza to, że na przykład dom czy samochód wchodzą w skład majątku, ale kredyt zaciągnięty na ich zakup nie. Ponadto, trzeba udowodnić, jakie składniki wchodzą w skład majątku.
Jak podzielić majątek wspólny po rozwodzie?
- Sprzedasz wszystkie składniki majątku i podzielisz uzyskane pieniądze
- Podzielisz składniki majątku pomiędzy siebie, na przykład mąż otrzyma mieszkanie, a żona dom. Po tym podziale zostaną jedynymi właścicielami tych składników
- Jeden małżonek otrzyma określony składnik majątku, ale musi spłacić drugiego małżonka, na przykład żona otrzymuje dom o wartości 500 tys. zł, ale zobowiązuje się spłacić eks-męża 250 tys. zł
W praktyce najczęściej stosuje się dwie ostatnie metody, przy czym umowy dotyczące podziału majątku zawierają szczegółowe postanowienia dotyczące poszczególnych składników majątku, spłaty eks-małżonka i ustalonych rat.
Dziedziczenie i majątek wspólny małżonków
Podczas podziału majątku rozdzielone są wszystkie składniki majątku. A co z dziedziczeniem, gdy jeden z małżonków odziedziczył w trakcie małżeństwa? Czy to również wchodzi w skład majątku wspólnego?
Zgodnie z art. 33 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego do majątku osobistego każdego z małżonków należą na przykład przedmioty odziedziczone, zapisane lub otrzymane w darowiźnie, chyba że darczyńca lub spadkodawca postanowią inaczej. Jeśli zatem darczyńca przekazał spadek tylko na jednego małżonka, nie wchodzi on w skład majątku wspólnego. Inaczej jest w przypadku, gdy spadek był przekazany na oboje małżonków. Wtedy wchodzi on w skład majątku wspólnego i jest brany pod uwagę przy podziale.
Istnieje jeszcze jedno wyjątkowe postanowienie wprowadzone przez art. 34 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego:
Przedmioty domowego użytku służące obojgu małżonkom są objęte wspólnością ustawową, nawet jeśli zostały nabyte przez darowiznę lub spadek, chyba że darczyńca lub spadkodawca postanowili inaczej.
Czy darowizna wchodzi w skład majątku wspólnego?
Podobnie jak w przypadku spadku, darowizna jest uregulowana przez art. 33 Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, który mówi, że przedmiot darowizny wchodzi w skład majątku osobistego małżonków, chyba że darczyńca postanowił inaczej. Na przykład, jeśli żona otrzymała działkę od swoich rodziców w formie darowizny, na której zbudowali dom parze małżeńskiej, to działka wchodzi do majątku żony, a dom staje się częścią majątku wspólnego. Zatem, nie! – komentuje mec. Dawid Pietrzak – dom zbudowany na ziemi, którą kupił tylko jeden małżonek, jest własnością tej osoby. Trzeba pamiętać, że dom jednorodzinny nie jest oddzielnym przedmiotem własności, lecz jest częścią całej nieruchomości. Małżonkowi, który nie jest właścicielem, przysługuje prawo do zwrotu kosztów poniesionych z majątku wspólnego na rzecz drugiego małżonka. Przy podziałach majątku wspólnego pojawia się wiele prawniczych zawiłości i pułapek, które mogą nas dużo kosztować. Jeszcze bardziej złożone mogą być podziały firm lub praw majątkowych wchodzących w skład majątku wspólnego byłych małżonków.
Podział majątku a kredyt
Jak już wspomnieliśmy, kredyt nie wchodzi w skład majątku wspólnego. Kiedy sąd orzeka o podziale majątku, nie bierze pod uwagę ewentualnych kredytów związanych z nieruchomościami czy samochodami.
Jest jednak pewien problem. Co się dzieje z kredytem hipotecznym po rozwodzie? Małżonkowie mogą osiągnąć porozumienie, które zezwoli jednemu z nich na przejęcie wspólnej nieruchomości, a sąd, który przeprowadza podział, zwykle zatwierdza takie rozwiązanie. Jednak nie wpływa to na zobowiązania związane z przedmiotem podziału. Jeśli małżonkowie razem zaciągnęli kredyt na mieszkanie, przekazanie tego mieszkania jednemu z nich nie zwalnia drugiego z obowiązku spłaty kredytu. Dlatego sąd, który przyznaje własność takiej nieruchomości jednemu z małżonków, powinien nakazać mu spłatę połowy jej wartości na rzecz drugiego małżonka, nie uwzględniając wartości niezapłaconego kredytu. W obecnym stanie prawnym ten małżonek nadal będzie musiał spłacać 50% rat kredytu. Sąd nie ma uprawnień do zwolnienia jednego małżonka z obowiązku spłaty kredytu i obciążenia nim drugiego małżonka.
W praktyce banki czasami zgadzają się na przejęcie całego kredytu przez jednego małżonka, ale to zależy od jego zdolności kredytowej. A jeśli bank nie wyrazi zgody na przejęcie kredytu przez drugiego małżonka, jedynym rozwiązaniem dla małżonków jest zaciągnięcie innego kredytu w innym banku, który zostanie przeznaczony na spłatę wspólnego kredytu – wyjaśnia mec. Dawid Pietrzak z kancelarii DAP B&L – Należy jednak pamiętać o tym, jak skomplikowana jest sytuacja przy polubownym podziale majątku. Wyobraźmy sobie, jak sytuacja staje się trudna, gdy między małżonkami panuje konflikt.
Jeśli przeniesienie kredytu nie jest możliwe, rozważane jest także sprzedanie n
