Poród kleszczowy to termin, który budzi niepokój u przyszłych mam. Opowieści krążą wokół niego, a dla niedoświadczonych kobiet trudno odróżnić prawdę od fałszu. Gdy dołożymy do tego wyobrażenie kleszczy porodowych, gotowe jest źródło panicznego lęku. Jednak kobiety w ciąży nie potrzebują takich emocji. Czy naprawdę powinniśmy obawiać się porodu kleszczowego? Czym właściwie jest poród kleszczowy i kiedy jest on stosowany? Jakie są szanse, że to właśnie Tobie przydarzy się poród kleszczowy?
Oto najważniejsze informacje zawarte w poniższym artykule:
- Poród kleszczowy jest obecnie rzadko stosowany – w Polsce mniej niż 5% porodów kończy się użyciem kleszczy lub prężnociągu. W Stanach Zjednoczonych wynosi to około 2,5%.
- Głównym wskazaniem do porodu kleszczowego jest utknięcie dziecka w kanale rodnym matki, gdy cesarskie cięcie nie jest już możliwe. Ze względu na ryzyko niedotlenienia niemowlaka, lekarz może zdecydować się na poród wspomagany.
- Poród kleszczowy wiąże się z wysokim ryzykiem powikłań związanych z gojeniem się krocza u młodych matek (53% stwierdza defekt mięśnia zwieracza, a pęknięcie mięśni krocza III stopnia występuje dwukrotnie częściej).
- Obecna diagnostyka prenatalna pozwala na minimalizację potrzeby użycia kleszczy. Pierwszym wyborem lekarzy jest cięcie cesarskie.
Spis treści
Poród kleszczowy – czym jest?
Poród kleszczowy, inaczej operacja kleszczowa, to operacja położnicza, w której stosuje się kleszcze porodowe. Decyzję o przeprowadzeniu porodu kleszczowego podejmuje lekarz tylko w nagłych przypadkach. Pierwszy taki poród miał miejsce w XVI wieku i od tego czasu technika została doskonalona, aby była jak najbezpieczniejsza dla matki i dziecka. Obecnie tylko 5% porodów w Polsce kończy się w ten sposób (w USA odsetek porodów kleszczowych wynosił w 1980 roku 17,7%, a w 2017 roku 2,6%).
Jeśli ciąża jest normalna, a przyszła mama nie cierpi na poważne choroby serca, neurologiczne lub okulistyczne, ryzyko konieczności użycia kleszczy jest minimalne. Szczególnie, że w przypadku powyższych dolegliwości lekarze zazwyczaj preferują cięcie cesarskie, które unika powikłań w drugiej fazie porodu.
Należy jednak pamiętać, że najnowsze zalecenia ginekologów, w tym Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, jednoznacznie wskazują na związek między użyciem kleszczy lub prężnociągu a zwiększonym ryzykiem pęknięcia krocza III stopnia. Ponadto u ponad połowy kobiet (53%) po użyciu kleszczy występuje defekt mięśnia dźwigacza odbytu. Statystyki te są bardziej korzystne w przypadku prężnociągu, dlatego jeśli konieczne jest użycie jednego z tych narzędzi, lekarze częściej wybierają prężnociąg.
Wskazania do porodu kleszczowego
Sytuacje, w których przeprowadza się poród kleszczowy, są dokładnie opisane w literaturze medycznej. Decyzję o takiej operacji podejmuje lekarz, gdy dziecko znajduje się już w kanale rodnym, a matka z różnych przyczyn nie jest w stanie parcie. Wykonanie cięcia cesarskiego nie jest już możliwe, ponieważ dziecko znajduje się zbyt nisko. Jedyną opcją jest zatem naturalny poród.
Główne wskazania do porodu kleszczowego to:
- przedłużająca się druga faza porodu – jeśli trwa ponad 2 godziny, istnieje ryzyko niedotlenienia dziecka;
- stan przedrzucawkowy lub rzucawka;
- niewydolność krążeniowo-oddechowa matki;
- objawy poważnej infekcji wewnątrzmacicznej;
- niepokojący zapis KTG;
- silnie niedotlenione dziecko;
- skrajne wyczerpanie rodzącej, która nie może parować;
- zielony płyn owodniowy wskazujący na oddanie smółki przez dziecko.
Warto pamiętać, że nie zawsze wystąpienie jednego z powyższych jest bezpośrednim wskazaniem do porodu kleszczowego. To lekarz opiekujący się porodem na podstawie swojego doświadczenia i wiedzy stwierdza, czy zachodzi taka konieczność. Jeśli jest to możliwe, zazwyczaj decyduje się na cięcie cesarskie.
Poród kleszczowy – jak wygląda?
Im bliżej porodu, tym częściej przyszłe mamy zastanawiają się, jak będzie przebiegać wydanie dziecka na świat. Warto zdobyć odpowiednią wiedzę wcześniej, najlepiej korzystając z doświadczenia ginekologa lub położnej środowiskowej. Ich zadaniem jest rozwianie wszelkich wątpliwości przyszłych rodziców. Poród to bardzo ważne wydarzenie i nie ma głupich pytań z nim związanych. Jak więc wygląda poród kleszczowy?
Prawdą jest, że jest to dość dramatyczne. Wynika to z faktu, że jeśli konieczne jest użycie kleszczy, już kilka minut wcześniej mogło dojść do niepokojących sytuacji. Poród kleszczowy to operacja ratująca życie – decyzja o jej przeprowadzeniu nie jest podejmowana pochopnie przed porodem. Jeśli lekarz przewiduje powikłania związane z porodem, zazwyczaj decyduje się na cięcie cesarskie, o czym pacjentka jest informowana odpowiednio wcześnie. Jednak czasami występują nagłe powikłania, które wymagają porodu kleszczowego.
Polega to na wprowadzeniu kleszczy porodowych, przypominających dwie złączone łyżki, do kanału rodnego. Najpierw nacinane jest krocze rodzącej, a następnie wprowadzana jest jedna, a potem druga łyżka. Obejmują one główkę dziecka i pomagają położnikowi w jej ściągnięciu w dół. Dzieje się to w trakcie dwóch-trzech skurczów.
Niekiedy zamiast kleszczy stosowany jest prężnociąg. Końcówkę stanowi pelota, która jest przymocowana do główki dziecka. Urządzenie wytwarza podciśnienie, które pomaga przesunąć dziecko w dół kanału rodnego. W obu przypadkach – porodzie kleszczowym i z użyciem prężnociągu – narzędzia są usuwane po urodzeniu główki. Pozostała część porodu przebiega w sposób klasyczny. Jeśli jest na to czas, matka zostaje znieczulona zewnątrzoponowo. Jeśli nie ma czasu, znieczulenie jest miejscowe.
Poród kleszczowy – skutki dla dziecka i matki
Poród kleszczowy – powikłania
Jak przy każdej interwencji medycznej, także w tym przypadku mogą wystąpić powikłania. Po porodzie kleszczowym mogą to być otarcia, krwiaki podskórne, wgniecenie kości czaszki niemowlęcia i porażenie nerwu twarzowego. Wszystkim dzieciom, które urodziły się przy użyciu kleszczy lub prężnociągu, wykonuje się badanie ultrasonograficzne czaszki w celu wykluczenia urazów mózgu.
Obecnie dużą uwagę zwraca się na profilaktykę długotrwałych powikłań pourazowych u kobiet po porodzie. Dlatego operacja kleszczowa jest stosowana wyjątkowo rzadko, a nacięcie krocza jest znacznie rzadziej wykonywane niż jeszcze kilka lat temu. W zamian stosuje się dokładną diagnostykę prenatalną, która umożliwia podjęcie decyzji o planowanym cięciu cesarskim i uniknięcie naturalnego porodu, kiedy jest on obarczony wysokim ryzykiem.
Dodatkowo przyszłym mamom zaleca się:
- wykonywanie ćwiczeń mięśni dna miednicy;
- dokonywanie samo-masażu krocza przed porodem;
- masaż krocza podczas porodu przez położną.
Bardzo ważne jest również odpowiednie przygotowanie prenatalne, które pozwala przyszłej mamie rozpoznać niepokojące objawy i zgłosić się do szpitala odpowiednio wcześnie (np. w przypadku odchodu smółki, nietypowych skurczów itp.).
Czy powinienem się bać porodu kleszczowego?
Strach przed porodem kleszczowym jest zrozumiały – podobnie jak strach przed jakimikolwiek porodowymi powikłaniami. Jednak nie warto skupiać się na swoich obawach, ponieważ tylko nasilają one stres, który działa negatywnie na przyszłą mamę i dzie
