Pęk dwunaczyniowy, inaczej nazywany, to pęk, który ma inną niż zwykle kombinację naczyń krwionośnych – jedną tętnicę i jedno jądro, które mogą powodować problemy w jego funkcjonowaniu. Czasami pęk dwunaczyniowy towarzyszy wrodzonym wadom płodu. W związku z tym po jego zdiagnozowaniu konieczne jest specjalistyczna obserwacja.
Najważniejsze informacje w tym artykule:
- Prawidłowy pęk ma dwie tętnice i jedno jądro. Jego zadanie polega na dostarczaniu płodowi tlenu i składników odżywczych.
- Pęk dwunaczyniowy to pęk o nieprawidłowej budowie, który ma jedno jądro i tylko jedną tętnicę.
- Pęk dwunaczyniowy w ciąży może (ale nie musi) prowadzić do zaburzeń rozwoju płodu i wrodzonych wad. Zwykle jednak funkcjonuje prawidłowo.
- Ryzyko wystąpienia pęknięcia dwunaczyniowego można zwiększyć, jeśli matka ma powyżej 40 lat, jest w ciąży mnogiej, ma nadciśnienie tętnicze lub cukrzycę ciążową.
- Wady w budowie pęku można zdiagnozować za pomocą ultrasonografii z funkcją Dopplera, która jest wykonywana u każdej ciężarnej między 18. a 22. tygodniem ciąży.
- Jeśli zdiagnozowano pęk dwunaczyniowy, ciężarna powinna być skierowana na dodatkowe badania ultrasonograficzne w celu oceny rozwoju płodu.
- Nieprawidłowość w budowie pęku nie jest absolutnym wskazaniem do cesarskiego cięcia.
Spis treści
Pęk dwunaczyniowy: wpływ na matkę i dziecko
Pęk łączy płód z łożyskiem. Ma postać sznura o długości około 50 cm. Jego zadaniem jest zapewnienie prawidłowego przepływu substancji odżywczych i tlenu między organizmem matki a dzieckiem, co umożliwia prawidłowy rozwój. Przez pęk usuwane są również produkty przemiany materii. Po porodzie pęk zostaje odcięty, a pozostałość to pępek.
W prawidłowo rozwiniętym pęku biegną trzy naczynia krwionośne: dwie tętnice i jedno jądro, które transportują wspomniane substancje. Jednak czasami pęk ma wady anatomiczne. Najczęstszą z nich jest pęk dwunaczyniowy.
Pęk dwunaczyniowy ma zmniejszoną liczbę naczyń krwionośnych – jedno jądro i jedną tętnicę. Z tego powodu istnieje ryzyko zakłócenia transportu substancji odżywczych między organizmem matki a płodem, co może niekorzystnie wpływać na rozwój dziecka. Pęk dwunaczyniowy w ciąży występuje rzadko – dotyczy około 1% ciężarnych, najczęściej w przypadku ciąży mnogiej.
Pęk dwunaczyniowy to wada związana z anatomiczną budową pęknięcia. Zamiast dwóch tętnic i jednego jądra ma tylko jedno jądro i jedną tętnicę. Występowanie tej wady diagnozuje się u 1% ciężarnych.
Pęk dwunaczyniowy: przyczyny
- wiek ciężarnej powyżej 40 lat,
- ciąża mnoga,
- przebyta cukrzyca ciężarnych lub nieprawidłowa glikemia stwierdzona w trakcie ciąży,
- nadciśnienie tętnicze w ciąży,
- małowodzie lub wielowodzie,
- przyjmowanie leków, które nie są uznane za bezpieczne w ciąży.
Pęk dwunaczyniowy: badania
Jakie badania pozwalają zdiagnozować pęk dwunaczyniowy i kiedy je wykonać? Nieprawidłową budowę pęku można wykryć podczas podstawowego badania ultrasonograficznego (USG) z funkcją kolorowego Dopplera, które rutynowo wykonuje się u każdej ciężarnej między 18. a 22. tygodniem ciąży.
Badanie ultrasonograficzne z Dopplerem pozwala ocenić układ krwi i przepływ krwi przez naczynia krwionośne, w tym przez pęk dwunaczyniowy, dlatego jest podstawowym badaniem pozwalającym wykryć pęk dwunaczyniowy.
Jeśli badanie wykryje pęk dwunaczyniowy, ciężarna powinna pozostać pod stałą obserwacją lekarza. Należy dokładnie ocenić stan płodu pod kątem innych odchyleń od normy lub wrodzonych wad genetycznych. Zwykle dodatkowe badania USG są wykonywane raz w miesiącu.
Pęk dwunaczyniowy: wady genetyczne
W większości przypadków oprócz pęknięcia dwunaczyniowego nie stwierdza się innych anomalii w budowie anatomicznej płodu. Czasami jednak zdarza się, że dwunaczyniowość wskazuje na możliwość występowania wad genetycznych. Jeśli oprócz nieprawidłowego pęku lekarz stwierdzi jakiekolwiek inne odchylenie od normy, powinien skierować ciężarną na dodatkowe badania (np. genetyczne).
- wady ośrodkowego układu nerwowego,
- wady układu moczowo-płciowego,
- wady układu krwionośnego,
- agenezja (niewykształcenie) odbytu,
- przetoka tchawiczo-przełykowa,
- wady nerek.
Pęk dwunaczyniowy: skutki i zagrożenia
W większości przypadków wystąpienie pęknięcia dwunaczyniowego nie wiąże się z żadnymi innymi zagrożeniami. Zarówno dziecko, jak i matka nie odczuwają żadnych negatywnych skutków związanych z nieprawidłową budową pęku. Większość dzieci rodzi się całkowicie zdrowa, a poród przebiega bez komplikacji.
Jednak istnieją pewne zaburzenia, które mogą być wynikiem pęknięcia dwunaczyniowego. Najczęstszymi konsekwencjami są zahamowanie wzrostu płodu i niska masa urodzeniowa noworodków. Około 59% dzieci rodzi się z wagą poniżej 2500 g. Pęk dwunaczyniowy zwiększa także ryzyko odklejenia się łożyska, wypadnięcia pęku, a także poronienia.
Pęk dwunaczyniowy a zespół Downa
Pęk dwunaczyniowy nie jest przyczyną zespołu Downa. Może się jednak zdarzyć, że współistnieje on z tą wadą lub innymi nieprawidłowościami w rozwoju płodu. Nie jest on jednak stałym elementem ani kryterium rozpoznania żadnej z wad płodu.
Pęk dwunaczyniowy a poród
Przyszłe matki, u których zdiagnozowano pęknięcie dwunaczyniowe, zastanawiają się, jakie konsekwencje to pociąga za sobą w przypadku porodu. Owszem, ciężarna powinna być objęta szczególnym nadzorem, a po porodzie noworodek musi zostać dokładnie zbadany przez neonatologa. Jednak nie istnieje zależność między pęknięciem dwunaczyniowym a terminem porodu lub jego rodzajem. Nie ma również żadnego bezwzględnego wskazania do wykonania cesarskiego cięcia.
Jeżeli stan matki i płodu na to pozwala, możliwy jest naturalny poród w przypadku pęknięcia dwunaczyniowego. Zaleca się jedynie zwiększoną kontrolę przez personel położniczy.
- Gęca T. i in., Pojedyncza tętnica pępowinowa u płodu., Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2011, Tom 17, Nr 4, 197-201.
- Dębska M., Badanie ultrasonograficzne w drugim trymestrze ciąży, Ginekologia po dyplomie, 2010 https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/013/119/original/25-35.pdf?1472462014
